Halluksy i paluchy koślawe są deformacją stawu śródstopno-paliczkowego palucha. Wada charakteryzuje się przemieszczeniem palucha w kierunku II palca, przesunięciem się I kości śródstopia w kierunku wewnętrznym stopy i pojawieniem się „wybrzuszenia” w okolicy głowy I kości śródstopia. Pojawienie się deformacji postępuje powoli i początkowo nie daje o sobie znać żadnymi objawami bólowymi. Z czasem dochodzi do mikrourazów okołostawowych, które doprowadzają do dysfunkcji stawu i do zmian zwyrodnieniowych. Paluch koślawy i halluksy to nie tylko problem estetyczny, ale także ból i rozwijający się stan zapalny charakteryzujący się zaczerwienieniem, obrzękiem i problemem z włożeniem stóp do obuwia.
Taki stan rzeczy prowadzi w dalszym etapie do zmiany biomechaniki chodu, nierównomiernego rozłożenia nacisku na podeszwową stronę stóp w trakcie stania i chodzenia, osłabienia siły mięśni odpowiedzialnych za wysklepienie poprzeczne stóp, a także do wielu zmian w obrębie stawów skokowych, kolanowych, biodrowych i kręgosłupa.

Przyczyny powstania paluchów koślawych i halluksów:
– uwarunkowania genetyczne,
– nieprawidłowe obuwie- wąskie noski, wysokie obcasy,
– płaskostopie poprzeczne,
– stopa płasko-koślawa,
– nadwaga,
– wiotkość stawowa,
– RZS,
– uszkodzenie aparatu torebkowo- więzadłowego,
– złamania: trzeszczek, głowy I kości śródstopia, paliczków palucha.

W związku z tym, że proces tworzenia halluksów jest długofalowy, pewne elementy zmian na stopach powinny zmobilizować nas do konsultacji u lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty:
– zmiany w okolicach palucha,
– kierowanie się dużego palca w kierunku palca drugiego,
– zaczerwienienie na paluchu, w okolicy jego głowy,
– bóle w okolicach przodostopia pojawiające się czasowo po dłuższym chodzeniu, po wspięciu na palce czy po chodzeniu w nieprawidłowym obuwiu,
– pojawienie się zrogowaceń (nagniotki, modzele) w okolicach przodostopia na podeszwowej stronie stopy,
– problemy z chodzeniem.

Diagnostyka ukierunkowana jest na:
– wywiad medyczny,
– badanie oglądowe i palpacyjne,
– badanie na macie pedobarograficznej, którego celem jest m.in. określenie nacisku stóp na podłoże w czasie stania i chodzenia, sprawdzenie biomechaniki chodu i ewentualnych współistniejących wad i deformacji w stopach,
– badanie obrazowe- RTG w pełnym obciążeniu stóp,
– badanie podologiczne w celu określenia stanu skóry i wpływu koślawości palucha na występujące ewentualnie problemy z wrastającym paznokciem.

Leczenie uzależnione jest od stopnia nasilenia deformacji i dolegliwości bólowych.Program leczenia ustalany jest indywidualnie dla każdego pacjenta w zespole specjalistów: lekarz ortopeda, fizjoterapeuta i podolog.
Program taki obejmuje:
1. Leczenie ortopedyczne: leki przeciwzapalne, kwalifikacja do ewentualnej operacji, jeżeli leczenie zachowawcze nie przyniesie zadawalających rezultatów
2. Leczenie fizjoterapeutyczne:
– ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie stopy,
– kinesiotaping: przeciwbólowo, przeciwzapalnie,
– fizykoterapia: laser, krioterapia, ultradźwięki, jonoforeza, kawitacja- przeciwbólowo, przeciwzapalnie,
– indywidualne wkładki ortopedyczne.
3. Leczenie podologiczne:
– pedicure leczniczy,
– korekcja wrastającego paznokcia,
– aparaty odwodzące paluch w celu zmniejszenia zapalenia kaletki okolicy głowy I kości śródstopia i ochrony przed wrastającym paznokciem oraz odciskami między paluchem, a II palcem.

Ważnym elementem rehabilitacji jest zmiana obuwia, przede wszystkim rezygnacja z wysokich obcasów czy zmniejszenie wagi ciała. Pamiętać należy, że w obuwiu na wysokim obcasie dochodzi do obciążania głównie przedniej części śródstopia, co skutkuje pojawieniem się płaskostopia poprzecznego, a w konsekwencji do powstania paluchów koślawych i halluksów. Ponadto obuwie na wysokim obcasie najczęściej ma także zwężone czubki co powoduje, że palce mają mało miejsca, są nienaturalnie ułożone i ściśnięte, czego efektem jest pojawienie się stanu zapalnego na halluksach, wrastającego paznokcia i odcisków międzypalcowych.