Nerwiak Mortona (neuralgia Mortona, nerwiak międzypalcowy) jest schorzeniem stopy, które rozwija się między III i IV kością śródstopia, gdy dochodzi do ucisku więzadła poprzecznego na nerw podeszwowy.
Podrażnianie nerwu podeszwowego doprowadza do rozwoju zmian zwyrodnieniowych i stanu zapalnego, czego konsekwencją może być powstanie tzw. guza.
Objawem nerwiaka Mortona w początkowej fazie rozwoju jest ból stopy pojawiający się po dłuższym chodzeniu. Przez pacjenta określany jest on jako piekący, palący, występujący po stronie podeszwowej stopy i promieniujący do palców. Z biegiem czasu objawy bólowe nasilają się i mają charakter ostry doprowadzający w wyniku rozrost tkanki włóknistej do powstania stanu zapalnego. Ból jest wtedy stały, może powodować bolesne skurcze w przedniej części stopy, utrudniać lub uniemożliwiać poruszanie się.

Dodatkowo dolegliwości nasilają się podczas długotrwałego stania, biegania czy noszenia butów na wysokich obcasach z wąskimi czubkami. Chwilową ulgę przynosi wtedy odpoczynek, czy ściągnięcie niewygodnego obuwia.
Czasowe lub stałe dolegliwości bólowe uniemożliwiają prawidłowe przetoczenie stopy w trakcie chodu, co doprowadza do niewłaściwych obciążeń stóp, stawów skokowych, kolanowych i biodrowych.

Przyczyny powstania nerwiaka Mortona:
– płaskostopie poprzeczne stóp,
– palce młotkowate/młoteczkowate,
– koślawość palucha,
– stopa wydrążona,
– wady wrodzone w budowie anatomicznej stopy: skrócona I kość śródstopia, zrośnięte palce,
– urazy stopy,
– źle dopasowane obuwie: za ciasne lub za duże. W za ciasnym obuwiu automatycznie podkurczamy palce co doprowadza do ich grzbietowego zgięcia tym samym powodując uciskanie nerwu,
– długotrwałe noszenie obuwia na wysokim obcasie z wąskimi noskami,
– nadwaga.

Diagnostyka opiera się na:
– wywiadzie,
– badaniu przedmiotowym,
– diagnostyce obrazowej (RTG, USG, rezonans magnetyczny).

Badanie przedmiotowe to przede wszystkim badanie palpacyjne, uciskanie przestrzeni między palcami, oraz test Muldera polegający na poprzecznym ściśnięciu stopy. Pojawiający się w stopie nagły, znacznie większy ból może świadczyć o występującym nerwiaku Mortona. RTG zleca się w celu wykluczenia ewentualnych złamań i pęknięć w okolicy kości śródstopia. USG lub rezonans magnetyczny powinien być wykonany w celu oceny struktury tkanek miękkich.

Leczenie polega na rezygnacji z obuwia na wysokim obcasie i noszeniu indywidualnych wkładek ortopedycznych, których zadaniem jest odciążenie bolących miejsc, a także ustawienie całego aparatu ruchu w prawidłowej pozycji.
Ważnym elementem leczenia nerwiak Mortona jest rehabilitacja.
Fizjoterapeuta ustala plan leczenia indywidualnie dla każdego pacjenta, w którym powinny znaleźć się elementy terapii manualnej: masaż, rozciąganie, a także ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy i fizjoterapia (ultradźwięki, kawitacja, laser, terapuls, jonoforeza).
Niestety zdarza się, że leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów i konieczne będzie leczenie operacyjne. Polega ono na wycięciu przerośniętych tkanek lub fragmentu nerwu.
Okres rekonwalescencji trwa około 3 tygodni, po którym powinna mieć miejsce intensywna rehabilitacja. Obejmuje ona wtedy masaż tkanek śródstopia, wzmocnienie struktur śródstopia, rozmiękczenie blizny pooperacyjnej i naukę prawidłowego chodu.

Profilaktyka:
– wygodne obuwie z szerokim noskiem, z niewysokim obcasem (do 4 cm) i z prawidłowo wyprofilowaną podeszwą
– systematyczna diagnostyka aparatu ruchu (badanie stóp, kolan, stawów biodrowych i kręgosłupa)
– indywidualne wkładki ortopedycznej przy występujących deformacjach i wadach stóp (płaskostopie poprzeczne, halluksy, paluchy koślawe, stopa wydrążona)
– dbałość o prawidłową wagę ciała

Zawsze lepiej stosować profilaktykę niż leczenie, a każdy ból jest sygnałem organizmu, że dzieje się w nim coś nieprawidłowego. W jednym i drugim przypadku należy zgłosić się na konsultację do lekarza ortopedy bądź fizjoterapeuty.