Płaskostopie poprzeczne

Łuk poprzeczny jest jednym z 4 łuków występujących w stopie. Składa się z pięciu głów kości śródstopia. Prawidłowo wysklepiony łuk poprzeczny przedni w statyce opiera się o podłoże głowami pierwszej i piątej kości śródstopia i razem z guzem piętowym tworzy tzw. trójkąt podparcia.

Deformacja łuku poprzecznego polega na obniżaniu się głów kości śródstopia, co w konsekwencji doprowadza do jego spłaszczenia i zmiany punktu podparcia na głowę II i III kości śródstopia.
Początkowo deformacja nie daje objawów bólowych i często jest bagatelizowana. Z czasem ból stopy pojawia się w okolicy podeszwowej strony stopy i odczuwany jest jako dyskomfort podczas długotrwałego chodzenia. Przyczyną tego stanu jest zaburzenie rozkładu nacisku na podeszwową stronę stopy, wskutek czego dochodzi do przeciążeń i mikrourazów tkanek, co w konsekwencji doprowadza do stanu zapalnego w stawach śródstopno- paliczkowych.

Przyczyny powstania płaskostopia poprzecznego:
– noszenie nieprawidłowego obuwia: za małe buty, cienka podeszwa, wąskie noski, wysokie obcasy,
– nadwaga,
– osłabienie mięśni stóp,
– przebyte urazy w obrębie stóp,
– przykurcz mięśnia trójgłowego łydki,
– stopa wydrążona,
– ciąża,
– menopauza,
– uogólniona wiotkość więzadłowa,
– choroby o podłożu zapalnym (RZS).

Konsekwencją płaskostopia poprzecznego, oprócz dolegliwości bólowych w obrębie przodostopia , są paluchy koślawe, halluksy, palce młoteczkowate, młotkowate bądź szponiaste, pogorszenie jakości chodu, zaburzenia w obrębie stóp, stawów skokowych, kolanowych, a także wyższych partii aparatu ruchu (biodra, kręgosłup). Ponadto częstym problemem związanym z płaskostopiem poprzecznym są pojawiające się na podeszwie stóp nagniotki lub modzele będące obroną skóry przed nadmiernym przeciążeniem.

Diagnostyka opiera się przede wszystkim na:
– wywiadzie medycznym,
– badaniu manualnym i oglądowym (badanie podoskopowe) przy wsparciu technik komputerowych na tzw. macie pedobarograficznej. Badanie komputerowe polega m.in. na ocenie rozkładu obciążeń na podeszwową stronę stóp w czasie stania (badanie statyczne) i chodu (badanie dynamiczne); ponadto w trakcie badania stóp fizjoterapeuta ma możliwość oceny stabilometrii, wyważenia środka ciężkości , symetrii obciążania prawej i lewej strony i przetaczania stóp w trakcie chodu u pacjenta,
– badaniu obrazowym (RTG lub USG).

Leczenie płaskostopia poprzecznego uzależnione jest od stopnia zaawansowania wady i opierać się będzie na indywidualnym planie fizjoterapeutycznym. Przed rozpoczęciem rehabilitacji zaleca się pacjentowi unikania czynników wpływających na pogłębianie się deformacji (zmiana obcasów na wygodne obuwie, zmniejszenie wagi).
Ponadto elementami wykorzystywanymi przez fizjoterapeutę w celu poprawy jakości chodu, zmniejszeniu bolesności i/lub stanu zapalnego są:
– wkładki ortopedyczne, wykonane indywidualnie do stóp pacjenta. Zadaniem wkładek ortopedycznych jest podniesienie sklepienia poprzecznego, zmniejszenie dolegliwości bólowych, ograniczenie pogłębiania się deformacji i zapewnienie komfortu chodzenia,
– ćwiczenia polegające głównie na rozciąganiu mięśnia trójgłowego łydki i wzmacnianiu mięśni stabilizujących łuki stopy,
– masaż leczniczy stóp,
– kinesiotaping- działa odciążająco i wspiera stabilizację stóp,
– fizykoterapia: ultradźwięki, laser, krioterapia, jonoforeza, kawitacja- głównie jako element przeciwzapalny i przeciwbólowy,
– pedicure medyczny polegający m.in. na usunięciu nadmiaru zrogowaceń na skórze.

Profilaktyka powinna obejmować takie elementy jak:
– noszenie wygodnego obuwia,
– systematyczną kontrolę w gabinecie fizjoterapeutycznym lub ortopedycznym,
– systematyczne wizyty u podologa.