Rwa kulszowa

Rwa kulszowa (ischialgia) powstaje w wyniku ucisku na nerwy rdzeniowe tworzące nerw kulszowy, który jest największym i najszerszym nerwem w ludzkim ciele. Biegnie od dolnej części pleców (od odcinka lędźwiowo-krzyżowego: L5, S1, S2, S3 i częściowo L4), przez pośladek, w dół nogi i kończy się poniżej kolana. Zadaniem jego jest wspomaganie ruchowo mięśni uda, podudzia i stopy.

Charakterystyczny dla rwy kulszowej jest silny i przeszywający ból w plecach, przebiegający przez pośladek i bardzo często promieniujący do nogi. Pacjenci  uskarżają się także na: drętwienie nogi, uczucie mrowienia w stopie, osłabienie siły mięśniowej, parestezje, zaburzenia czucia w nodze objawiające się opadaniem stopy i zahaczaniem nią o podłoże w trakcie chodu. Ból ma różne stopnie nasilenia i często zwiększa się przy kaszlu, kichaniu czy podczas długotrwałego siedzenia.

Przyczyny pojawienia się rwy kulszowej:
– przepuklina krążka międzykręgowego,
– zwężenie kanału kręgowego w wyniku m.in. kręgozmyku, czyli  przesunięcia się trzonów sąsiednich kręgów,
– zmiany zwyrodnieniowe i dyskopatia odcinka lędźwiowo- krzyżowego,
– guzy w obrębie dolnego odcinka kręgosłupa, których obecność powoduje ucisk na korzeń nerwu kulszowego,
– urazy kręgosłupa lub nerwu kulszowego,
– nieleczone infekcje,
– stany zapalne.

Predyspozycje, które mogą mieć wpływ na powstanie rwy kulszowej upatruje się u osób wykonujących pracę z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, zwłaszcza u tych, które dźwigają ciężkie przedmioty i tym samym powodując stałe nadwyrężanie krążków międzykręgowych. Ponadto u osób z nadwagą, z ubogą w wapń, witaminy i sole mineralne codzienną dietą, chorujących na cukrzycę, u kobiet w ciąży (przesuniecie środka ciężkości powoduje zmianę w obciążaniu kręgosłupa). Diagnostyka rwy kulszowej opiera się na dokładnym wywiadzie, w którym istotną informacją jest lokalizacja bólu, jego nasilenie, długość trwania objawów, rodzaj wykonywanej pracy. W trakcie pierwszej wizyty lekarz ortopeda sprawdza tzw. objaw Lasegue’a, który jest testem potwierdzającym ewentualny atak rwy kulszowej. Test polega na uniesieniu wyprostowanej nogi w leżeniu na plecach na twardej powierzchni. Nagły i silny ból jest charakterystyczny dla rwy kulszowej.

Lekarz ortopeda dodatkowo zlecić może wykonanie RTG i rezonansu magnetycznego w celu wyeliminowania innych czynników powodujących ból. Leczenie w pierwszym etapie po ataku rwy kulszowej ukierunkowane jest na odpoczynek ze wskazaniem na leżenie (1-3 dni) w pozycji na boku z podkurczonymi nogami i włożoną między kolana poduszką. Ponadto lekarz ortopeda zaleci stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozkurczowych. Chory wspomagać się może maściami lub plastrami przeciwbólowymi. Oczywiście bezwzględnie zakazana jest w tym czasie jakakolwiek aktywność fizyczna. Wskazane jest też (po konsultacji z lekarzem ortopedą lub fizjoterapeutą) przykładanie do bolących miejsc termoforu i korzystanie z rozgrzewających kąpieli.

Rehabilitacja w ostrym ataku nie jest wskazana, ale pamiętać należy, że im szybciej się ją rozpocznie tym jest mniejsze ryzyko powrotu choroby, bo celem takiego działania będzie likwidacja dolegliwości bólowych poprzez zmniejszenie nacisku na nerw kulszowy. Rehabilitacja obejmuje ćwiczenia rozciągające, wzmacniające i poprawiające elastyczność mięśni. Szczególnie wskazane jest pływanie na grzbiecie i zajęcia aerobiku w wodzie. Ponadto fizjoterapeuta ułoży indywidualny plan rehabilitacji uwzględniający w zależności od potrzeb: terapię manualną, masaż tkanek głębokich, manipulacje kręgosłupa, terapię punktów spustowych, suche igłowanie, rozluźnianie mięśniowo- powięziowe. Uzupełnieniem rehabilitacji będzie fizykoterapia: TENS, ultradźwięki, laser, jonoforeza, pole magnetyczne, krioterapia czy leczenie ciepłem. Poza pracą z fizjoterapeutą pacjent powinien wykonywać odpowiednio dobrane i zlecone przez terapeutę ćwiczenia w domu, których celem jest utrwalenie i pogłębienie uzyskanych efektów pracy w gabinecie. Niejednokrotnie pacjent otrzymuje także zalecenie korzystania z gorsetu lędźwiowo- krzyżowego  w trakcie dużego wysiłku (praca fizyczna, dźwiganie).

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i wszystkie związane z tym konsekwencje są niestety nieodzownym elementem procesu starzenia się organizmu, ale warto pamiętać, że profilaktyka i dbałość o swoje zdrowie spowoduje zminimalizowanie ryzyka pojawienia się dokuczliwych dolegliwości bólowych eliminujących nas z codziennego funkcjonowania.

Profilaktyka obejmować powinna:
– zalecone przez fizjoterapeutę ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie (np.: koci grzbiet, kołyska, brzuszki, rowerek),
– spanie na odpowiednio twardym materacu zapewniającym równomierne wsparcie dla pleców z prawidłowo dopasowaną poduszką ortopedyczną,
– odpowiednie siadanie z równomiernym rozłożeniem obciążenia na pośladki i plecy,
– podnoszenie ciężkich przedmiotów przez wykonanie przysiadu przy prostych plecach,
– częstą zmianę pozycji i nie garbienie się podczas pracy przy komputerze,
– ułożenie całych ud na siedzeniu podczas jazdy samochodem,
– unikanie zakładania nogi na nogę,
– kontrolne wizyty u fizjoterapeuty.