Choroba Haglunda – jałowa martwica guza piętowego

Jałowa martwica guza piętowego to patologia narządu ruchu zaliczana do chorób pięt. Schorzenie to dotyczy dzieci  i dorosłych. U dzieci i młodzieży pojawia się w okresie intensywnego wzrostu, najczęściej między 9-12 rokiem życia, częściej u chłopców niż u dziewczynek i jest następstwem zaburzenia wzrostu kostnego w procesie dojrzewania. U dorosłych z kolei pojawia się jako konsekwencja przeciążeń i ucisku kości piętowej doprowadzając tym samym do niedokrwienia tętniczego tej okolicy. Niedokrwienie to prowadzi w konsekwencji do martwicy tkanki kostnej, a czasami także do zmian zwyrodnieniowych kości piętowej.

Czynniki predysponujące do powstania schorzenia to:
– zaburzenia hormonalne,
– patologie w budowie kości piętowej,
– nadwaga,
– urazy i stany zapalne w okolicy ścięgna Achillesa i pięty,
– wady stóp (płaskostopie podłużne, stopa płasko- koślawa),
– zaburzenia w osi kończyny dolnej,
– sport (piłka nożna, biegi),
– intensywne i długotrwałe marsze,
– nieprawidłowe obuwie- zarówno do chodzenia jak i do uprawianego sportu.

Pierwsze objawy bólowe na które uskarżać zaczynają się dzieci mają najczęściej łagodny charakter i odczuwane są jako nieznaczny dyskomfort podczas chodzenia czy po intensywnym uprawianiu sportu. Ból lokalizuje się w okolicy guza piętowego. Z czasem pojawia się większy ból czego charakterystycznym objawem jest utykanie i chodzenie na palcach w celu odciążenia pięty i zmniejszenie tym samym bólu w okolicy pięty.

U dorosłych, poza bólem w okolicy przyczepu ścięgna Achillesa, utykania i chodzenia z odciążoną piętą pojawia się obrzęk, zaczerwienienie i ból dotykowy (palpacyjny), który będzie zwiększał się przy próbie biernego zgięcia grzbietowego stopy. Ponadto nad piętą pojawia się narośl w postaci zgrubiałej i zrogowaciałej skóry. Na ścięgnie Achillesa wyczuwalna jest wystająca kość. Pacjenci skarżą się także na ból uciskowy w tylnej części pięty podczas zakładania pełnego buta.

Diagnostyka opiera się na wywiadzie medycznym, badaniu palpacyjnym, diagnostyce komputerowej stóp pod kątem wad i deformacji w obrębie aparatu ruchu i wykonaniu zdjęcia RTG w celu wykluczenia innych patologii w obrębie guza piętowego i ścięgna Achillesa.

Leczenie opiera się głównie na postępowaniu zachowawczym skierowanym przede wszystkim na rehabilitację dostosowaną indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Pierwszym etapem leczenia jest odciążenie guza piętowego poprzez zastosowanie najlepiej indywidualnie dopasowanych wkładek ortopedycznych. Poza odciążeniem guza piętowego zadaniem wkładek ortopedycznych jest ustawienie ich w pozycji prawidłowej i korekcja ewentualnych wad aparatu ruchu. Pacjenci powinni na czas leczenia zrezygnować z długich spacerów i ograniczenia dotychczasowej aktywności sportowej. Ponadto zaleca się noszenie butów najlepiej z otwartą piętą lub wklejenie do butów pełnych miękkich zapiętków.

Ponadto fizjoterapeuta mając do wyboru bogaty wachlarz technik fizjoterapeutycznych może wykonać:
– terapię manualną(manipulacje mięśniowo- powięziowe, masaż, suche igłowanie) ukierunkowaną na opracowanie mięśni okolicy łydki, ścięgna Achillesa i stopy w celu poprawy ukrwienia i odżywienia tkanek, a także przywróceniu odpowiedniego poziomu elastyczności tych okolic,
– indywidualnie dobrane ćwiczenia stawu skokowego i ścięgna Achillesa, a także rozcięgna podeszwowego,
– fizykoterapię działająco przeciwbólowo i przeciwzapalnie: ultradźwięki, falę uderzeniową (nie stosujemy ich u dzieci w fazie wzrostu kostnego, by nie zaburzyć procesu kostnienia), jonoforezę, krioterapię, laser, kawitację.

Pierwsze objawy choroby Haglunda są bardzo często bagatelizowane i leczone domowymi sposobami. Warto zasięgnąć porady lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty już przy pierwszych niepokojących objawach, gdyż w konsekwencji doprowadzić można do poważniejszych zmian patologicznych w obrębie guza piętowego lub przyczepu ścięgna Achillesa, których leczenie zachowawcze może być już niewystarczające i jedyną opcją pozostanie zabieg chirurgiczny. Leczenie operacyjne polega na wycięciu narośli kostnej i jak każdy inwazyjny zabieg niesie za sobą ryzyko. W przypadku pięty Haglunda może to być: utrudniony proces gojenia, rozległa blizna, zerwanie ścięgna Achillesa lub upośledzenie funkcji otaczających nerwów.